Baanbrekerswerk met gebaretaalwebwerf by UK

In ’n historiese eerste vir hoër onderwys in Suid-Afrika het die Universiteit van Kaapstad (UK) ’n loodsprojek van stapel gestuur wat sy Nasionale Maatstaftoets (NMT)-webwerf toeganklik maak in Suid-Afrikaanse Gebaretaal (SAGT).

Die inisiatief, gelei deur Michelle De Bruin, die UK se enigste voltydse SAGT-tolk, is ’n betekenisvolle inisiatief vir insluiting vir die land se dowe gemeenskap en vorm deel van die universiteit se Visie 2030-verbintenis tot transformasie.

De Bruin, wie se ouers doof is en wat in 2023 by die UK se Gestremdheidsdiens aangesluit het, beskryf haar reis na gebaretaaltolkwerk as ’n roeping. “Die eerste keer dat ek ’n gebaretaaltolk gesien het, was by ’n vergadering waarheen my pa my gesleep het,” onthou sy. “Ek was verstom. Ek het toe geweet dat dit iets is wat ek wou doen.”

Twee jaar later is De Bruin aan die voorpunt van ’n transformasiemylpaal wat nuwe standaarde vir toeganklikheid in hoër onderwys stel. Die projek het begin met ’n eenvoudige maar diepgaande waarneming: “Ek het besef dat hoewel daar baie geskrewe inligting op die NMT-webwerf was, daar amper niks toeganklik was vir dowe gebruikers wat SAGT gebruik nie – ’n taal wat, nota bene, geen geskrewe vorm het nie.”

“Dit is die eerste keer dat ’n tersiêre instelling in Suid-Afrika ’n webwerf ten volle toeganklik in SAGT gemaak het.”

De Bruin het hierdie gaping raakgesien en die UK se Sentrum vir Opvoedkundige Assesserings – wat die NMT’s bestuur – genader met die idee om sleutelgedeeltes van die toelatingswebwerf in SAGT te vertaal. Die tydsberekening was uitstekend: die eenheid was juis besig om ’n webwerf-opgradering te beplan. Maandelange samewerking, beplanning en noukeurige uitvoering, waarby belanghebbendes regoor die UK en eksterne vennote soos die oudiovisuele span van Lamberton betrokke was, het gevolg.

“Ons het eers standaardinligting geïdentifiseer wat vir ten minste drie tot vyf jaar nie sal verander nie,” verduidelik sy. “Toe het ek begin om daardie gedeeltes in gebaretaal te interpreteer. Die inhoud is opgeneem, vir akkuraatheid nagegaan en ek het saam met die Lamberton-span gewerk om die finale produk te verfilm en te vervaardig – alles sonder enige koste vir die universiteit, danksy hul bereidwilligheid om hierdie loodsprojek te ondersteun.”

Toe die opgradering van die NMT-webwerf vertraag is, het De Bruin en haar bestuurder, Lania Pretorius, ’n tydelike oplossing bedink: laai die SAGT-video’s op die UK se YouTube-kanaal en integreer dit op die webwerf met behulp van skakels. Hierdie eenvoudige maar effektiewe oplossing laat nou enige voornemende student – of hul ouer – toe om die toelatingsinhoud in SAGT met die druk van ’n knoppie te verkry.

Maar dit is slegs die begin.

“Dit is die eerste keer dat ’n tersiêre instelling in Suid-Afrika ’n webwerf ten volle toeganklik in SAGT gemaak het,” sê De Bruin. “Dit is ’n enorme mylpaal, en ons hoop om baanbrekers te wees vir hierdie benadering regoor die UK en uiteindelik die hele sektor.”

Die inisiatief het ook daartoe gelei dat die universiteit as gasheer opgetree het vir die eerste dowe voornemende student wat die NMT met die hulp van ’n gebaretaaltolk voltooi het – nog ’n nasionale eerste vir die maatstaftoetsstelsel.

Benewens die webwerf, het De Bruin en die Gestremdheidsdiens ook SAGT-geïnterpreteerde inligtingsvideo’s oor die NMT-proses geskep en ’n videobiblioteektoer van die UK se Oppenheimer-biblioteek in SAGT, Engels en Afrikaans bekendgestel – ook die eerste van sy soort in die land.

Transformeer die UK een webwerf op ’n slag

De Bruin se langtermynvisie is ambisieus, maar haalbaar. “Ons werk nou daaraan om die hele Kantoor vir Inklusiwiteit en Verandering (KIV)-webwerf voor die einde van die jaar in SAGT toeganklik te maak,” sê sy. “Dan sal ons die toelatingswebwerf aanpak.”

Die UK het tans slegs één voltydse SAGT-tolk in diens – De Bruin – en sy erken dat daar nog ’n lang pad voorlê. Maar die toewyding is onwrikbaar. “Ons maak vordering. Ons wil nie hê dat SAGT-insluiting die uitsondering moet wees nie. Ons wil hê dit moet die norm word.”

“Dit gaan nie net daaroor om aan ’n wetlike vereistes te voldoen nie. Dit gaan daaroor om ’n universiteit te skep waar almal tuishoort.”

Vir De Bruin gaan toeganklikheid nie net oor webwerwe nie – dit gaan oor kultuur. Danksy die UK se vennootskap met die Kaapstadse Dowegemeenskap het die universiteit SAGT-opleiding aanbebied vir personeel in die universiteit se biblioteke, asook personeel wat dikwels met die publiek werk by verkeersdienste, in koshuise en by die besoekersentrum. Hierdie opleidingsessies rus personeel toe met basiese kommunikasievaardighede en bevorder groter bewustheid van dowekultuur.

“Dit is ’n holistiese poging,” sê De Bruin. “Ons identifiseer gapings en werk daaraan om ’n meer inklusiewe, doofvriendelike UK te bou – een departement op ’n slag.”

Die projek sluit nou aan by die UK se Visie 2030, met transformasie as die kern van die universiteit se strategie. Deur inligting toeganklik te maak in SAGT, voldoen die UK nie net aan die behoeftes van ’n voorheen gemarginaliseerde groep nie, maar herdefinieer die universiteit ook wat inklusiwiteit in ’n digitale era behels.

“Ek wil graag hê dat elke UK-webwerf toeganklik moet wees in SAGT. Dit gaan nie net daaroor om aan ’n wetlike vereistes te voldoen nie. Dit gaan daaroor om ’n universiteit te skep waar almal tuishoort.”